|
Skulpturama se zbog
različitih simbola na štitovima pridaju različita imena i značenja
Snimak Banskog dvora iz 1933.
Kraljevski orao iznad glavnog pročelja,
uništen u vrijeme drugog svjetskog rata
Skulpture iznad svih ulaza
Glavni ulaz
Glavni ulaz-unutrašnje stepenište
|
|
|
|
|
Kulturni centar Banski dvor
Banski dvor sagrađen je u periodu od 27.
avgusta 1930. do jeseni 1931. godine kao sjedište bana
Vrbaske banovine.
Zgrada je djelimično oštećena prilikom
bombardovanja Nijemaca aprila 1941. U ratnom periodu
korištena je za potrebe okupatorske vojske.
U poslijeratnom periodu zgrada je korišćena kao vojno i
političko sjedište da bi Narodni odbor Grada Banjaluka na
sjednici održanoj 8. marta 1955. godine donio odluku o
osnivanju kulturne institucije pod nazivom Dom kulture. Od
1955. godine, odlukom koju su donijele tadašnje gradske
vlasti, zgrada se daje na upravljanje Domu kulture.
|
Zavod za zaštitu
kulturnoistorijskog i prirodnog nasljeđa Bosne i
Hercegovine 1978. godine je stavio pod zaštitu
države zgradu Doma kulture kao jedinstvenu
arhitektonsku cjelinu neoklasicističkog stila sa
ukrasnim detaljima preuzetim iz srpske
srednjevjekovne arhitekture. Enterijeri velike
dvorane, vijećnice i svečanog salona autentičnog su
izgleda i takođe su pod zaštitom kao i dio sačuvanog
namještaja koji je zaštićen kao pokretno kulturno
dobro.
Banski dvor je građen prema
projektu grupe autora: Jovanke Bončić, Anđelije
Pavlović, Jovana Rankovića, Petra Gačića i Dušana
Simića. Projekt je objedinio i razradio inženjer
Nikola Fedorov iz Beograda. Radove je izvodila firma
Crnić iz Zagreba.
Banska palata imala je 150 soba za
administrativno-upravni aparat Banovine, koji je u
zgradu uselio 24. novembra 1931. godine.
Dekorativne radove, jedan metar visoke kapitele i
fine ukrase na fasadi, izvodio je vajar Rudolf
Špigler iz Zagreba od maja do jula 1931. Iznad
svakog od tri ulaza nalaze se po dvije skulpture od
bijelog francuskog cementa.
Njih je izvajao Đorđe Jovanović,
vajar iz Beograda. Skulpture su postavljene sredinom
1932. godine. O tome kakvo je njihovo alegorijsko
značenje mogu se čuti različita tumačenja, ali je
opšteprihavćeno da su to skulpture Jugoslavije.
Isti vajar isklesao je u italijanskom mermeru
poprsja kralja Aleksandra i kraljice Marije u
prirodnoj veličini, koja su oktobra 1931. godine
postavljena u svečanoj sali.
|
Skulptura bana
Milosavljevića, prvog bana i najzaslužnujeg za
izgradnju Banskog dvora
|
Kompozicija fasada, sa lučnim završecima
i dekorativno obrađenim kapitelima uokviruje polukružne
otvore, objedinjuje elemente klasicizma sa elemenatima
srednjovjekovnog srpskog graditeljstva. Može se govoriti i
reprezantativnom i funkcionalnom objektu velike umjetničke
vrijednosti. Likorezci Alojz Duhač i Franc Kulman izradili
su na čeonoj fasadi, ispod glavnog vijenca i sredinom 1931.
godine postavili reljefnog dvoglavog orla. Orao je skinut i
nestao aprila mjeseca 1941. godine.
Banski dvor |
Koncert Banjalučke filharmonije u koncertnoj dvorani
Banskog dvora |
|
|
Od 1998. godine zvanično postaje javna
kulturna ustanova sa nazivom Banski dvor – Kulturni centar.
Osnovna djelatnost je multimedijalnog karaktera i obuhvata:
koncerte, izložbe, monodramske predstave, video projekcije,
tribine, predavanja, književne manifestacije kao i
aktivnosti klubova i ateljea.
Enterijeri Banskog dvora veoma su reprezentativni, a neki od
njih, kao što su Koncertna dvorana, Vijećnica i Svečani
salon, sačuvali su autentičan izgled.
Posebnu pažnju treba skrenuti na veliku
Koncertnu dvoranu koja svojim izgledom, a posebno svojom
akustičnošću, plijeni pažnju kako publike tako i umjetnika.
Godine 1962. banjalučki likovni
umjetnici su u Domu kulture otvorili izložbu pod nazivom
Jesenji salon i zasnovali značajnu jugoslovensku bijenalnu
manifestaciju koja je od sedmog Salona prerasla i u
međunarodnu selekciju likovnih umetnosti.
U izložbenim prostorima Kulturnog centra banjalučka publika
je vidjela mnogobrojne međunarodne izložbe, ali i djela
naših najpoznatijih umjetnika: Konjovića, Murtića, Hakmana,
Peđe Milosavljevića, Šuteja, Maražove, Ličenoskog, Bućana,
Zagorke Stojanović... i mnogih drugih.
Povremeno je vršen i otkup slika i grafika tako da Kulturni
centar posjeduje značajnu umjetničku zbirku.
|
Velika koncertna dvorana Banskog dvora |
Hol Banskog dvora |
Vjećnica Banski Dvor |
|
Banjalučka publika u Koncertnoj dvorani
i Vijećnici do sada je vidjela i velika imena pozorišne
scene: čuvenog francuskog pantomimičara Marsela Marsoa,
Living teatar iz Njujorka, Menjuhina, Ivu Pogorelića,
Stefana Milenkovića, velikane jugoslovenske pozorišne
umjetnosti Miru Stupicu, Ljubu Tadića, Peru Kvrgića,
Fabijana Šovagovića, Miru Banjac, Zorana Radmilovića i mnoge
druge. Ljubitelji pisane riječi vidjeli su i čuli u
Vijećnici velikane naše književnosti: Ivu Andrića, Desanku
Maksimović, Branka Ćopića, Mešu Selimovića, Stevana
Raičkovića, Svetlanu Velmar Janković, Milorada Pavića,
Dobricu Ćosića, i mnoge druge.
Od 6500 kvadratnih metara korisnog prostora Kulturni centar
trenutno ne koristi samo za svoje sadržaje jer dio prostora
koriste Radio-televizija Republike Srpske i Rektorat
banjalučkog univerziteta. Donedavno je jedan dio prostora
korišten i za potrebe Predsjetništva Republike Srpske.
|
|
Tokom godine u ovim prostorima održi se
preko trideset koncerata klasične muzike, renomiranih
umjetnika i ansambala iz zemlje i svijeta, veći broj izložbi
domaćih i gostujućih umjetnika, književne večeri, promocije,
poetske i monodramske večeri.
Manifestacije se priređuju najmanje dva do tri puta
sedmično, pa se može reći da Kulturni centar svakodnevno
nudi različite kulturne sadržaje.
|
|
