Narodno pozorište Republike Srpske

Logo NP

Ulaz

Narodno pozorište Republike Srpske osnovano je 2. septembra 1930. godine kao "Narodno pozorište Vrbaske banovine", a kasnije kao „Narodno pozorište Bosanske Krajine“.

scena

ikonija

Pozorišni plakat iz 1899. godine

Otvaranje

Plakat za svečano otvaranje pozorišta iz 1930.

Kvak

Adem Ćejvan i Vera Milovanović u Sartrovoj predstavi Prljave ruke

Jazavac

Scena iz predstave Jazavac pred sudom sa Vladom Zeljkovićem u glavnoj ulozi

Žiža

Žiža Mažar dugogodišnja prvakinja banjalučkog pozorišta

Postoji duga tradicija igranja pozorišnih predstava u Banjaluci.
Različite pozorišne trupe gostovale su u Banjaluci, još početkom XIX vijeka. O tome svjedoči i plakat koji poziva građanstvo na predstavu Ikonije u hotelu Bosna.

Prva svečana premijera u pozorištu, uz govor bana Milosavljevića i prisustvo odabranih zvanica, održana je 18. oktobra 1930. godine, a na repertoaru su bili Nušićev Hadži Loja, Odavićevi Hej, Sloveni i Švabićev Povratak. Pozorište je privremeno bilo smješteno u preuređenom Sokolskom domu.

Prvobitni izgled

Sadašnji izgled

Od avgusta 1933. do septembra 1934. godine, prema projektu inž. Josifa Goldnera, izgrađena je zgrada pod nazivom „Dom kralja Petra I Velikog Oslobodioca“ u kojoj su smješteni pozorište, muzej, društvo «Zmijanje», KAB, a od 1935. godine i Narodna biblioteka Kralja Petra I Velikog Oslobodioca. Zgradom pozorišta ban Milosavljević zaokružio je cjelinu osmišljenog gradskog jezgra.

Pozorište se i danas nalazi u tom prostoru koji je u međuvremenu više puta preuređivan.
Zgrada pozorišta stilski je određena elementima Bauhausa, ali ima i neke odlike neoklasicizma. Kompletna zgrada pripada Pozorištu Republike Srpske i ima dvije scene i nekoliko drugih sadržaja.

Dio faksimila bana Milosavljevića o osnivanju Narodnog Pozorišta

Izgled pozorišta koje je jedno vrijeme (1930-34.) bilo smješteno u preuređenom Sokolskom domu (kasnije kino Kozara, ranije prostor Prosvjete)

Bista Petra Karađorđevića u foajeu pozorišta

Ime Dušana Mitrovića zauzima počasno mjesto u pozorišnim analima. Bio je upravnik prvog pozorišnog ansambla koji se sastojao od desetak glumaca.
U preko sedamdeset godina rada banjalučko pozorište je imalo periode uzleta i stagnacije.
Uspješne periode banjalučkog pozorišta bilježimo u vrijeme rukovođenja Vase Kostića i Borivoja Nedića (prije Drugog svjetskog rata), zatim u periodu od sredine pedesetih do sredine šezdesetih kada su umjetnički direktori pozorišta bili Radoslav Vesnić, Drago Mažar, Ferdo Delak i Predrag Lazarević, te sedamdesetih kada su na čelu ove institucije, u različitim ulogama bili Predrag Dinulović, Franjo Petrušić i Bogdan Jerković. Zadržavanje dostignutog nivoa ili očigledan pad kvaliteta kada su na čelu ove kuće bili neki drugi rukovodioci (administrativni ili umjetnički) samo potvrđuje tezu o pozorištu kao nizu uspona i padova. ...Dr Mladena Šukalo.

Obično se kaže da je zlatni period pozorišta trajao do kraja šezdesetih, odnosno do zemljotresa.

Plakat3

Plakat2

Plakat1

Vrijeme uspona: Plakati koji najavljuju gostovanja Raše Plaovića, Žanke Stokić i umjetnika Hudožestvenog teatra
u Narodnom pozorištu Vrbaske banovine

Tokom svog postojanja i rada ovo pozorište nosilo je i naziv Narodno pozorište Bosanske Krajine, okupljajući oko značajnih umjetničkih projekata istaknute glumce, reditelje, scenografe, kostimografe i druge pozorišne stvaraoce sa prostora bivše Jugoslavije.

Tako su ovdje gostovali i glumili istaknuti jugoslovenski glumci kao Ljuba Tadić, Rade Marković, Svetlana Bojković, Neda Arnerić, Radko Polič, Milena Zupančič, Pero Kvrgić, Petar Kralj. Prvaci banjalučke scene su bili slavna imena jugoslovenske scene, prije svega Adem Ćejvan, Vlado Zeljković, Žiža Mažar, Saša Vukosavljević, Džemila Delić i Ljiljana Josipović.

Spomenimo Vjekoslava Afrića, Lenu i Mihu Politeo, Slavka Kolašinca, Vlajka Šparavala, Huseina Čokića, Miru Banjac, Miru Banjanin, Sabriju Bisera, koji su kraće ili duže vrijeme proveli na daskama banjalučkog pozorišta.

Most od tih slavnih imena prema današnjem mladom ansamblu je Dobrica Agatonović – Aga, koji je nedavno proslavio četrdest godina rada na sceni ovog pozorišta.

Pisac i njegovi junaci glumci:
Branko Ćopić sa V. Zeljkovićem i B. Ćurićem koji su glumili u predstavi Priče o Nikoletini Bursaću; foto ispred zgrade pozorišta

Ljuba Tadić kao gost u predstavi Sokratova odbrana

Kultna predstava Gospođa ministarka sa Svetlanom Bojković

Od 1994. godine pozorište nosi ime Narodno pozorište Republike Srpske.
Mada se to mijenja, recimo da danas Narodno pozorište Republike Srpske ima 82 zaposlena, a u glumačkom ansamblu 32 člana. Ansabl čine uglavnom mladi glumci i glumice koji su već postigli velik ugled.
Od 1998. godine Narodno pozorište Republike Srpske, svakog maja, organizuje Festival profesionalnih pozorišta TEATAR FEST. Pored ove manifestacije, Narodno pozorište organizuje i tri revije predstava sa redovnog repertoara: Novogodišnji pozorišni dani, Međunarodni dan pozorišta i Vidovdanski pozorišni dani.
Adaptacijom Narodnog pozorišta Republike Srpske stvorena je i Kamerna scena koja nosi ime Petra Kočića. Kamerna scena ima svega 77 mjesta. Na njoj se igraju uglavnom avangardne predstave, a koristi se i za javne i ispitne predstave mladih glumaca sa akademije.

Malo, malo pa se čuje da je ovdašnje pozorište malo, da Banjaluka treba veću scenu i operu i balet.
Dobro bi bilo da ima, ali ovdašnja scena i prostor su nerijetko poluprazni (ili polupuni, kako hoćete). Pozorište je tijesno tek kad gostuju neka prepoznatljiva imena iz okruženja.
Mijenjati scenu zbog gostiju je u redu, ali graditi novu zgradu zbog gostiju čini mi se pomalo provincijski da ne kažem balkanski. Dobro je što gostuju, ali sve dok domaće snage ne mognu napuniti gledalište čini se da je i scena i zgrada još uvijek po mjeri.

M.M.